nominowani do Szymborskiej 2018

Wybrani

Relacja ze spotkania z twórcami poezji nominowanymi do VI edycji Nagrody im. Wisławy Szymborskiej
Miejsce i data wydarzenia: De Revolutionibus, ul. Bracka 14 / 18.05.2018 roku
Prowadzący spotkanie: Marcin Wilk.

Na miejsce wydarzenia dotarłem na pięć minut przed godziną osiemnastą. W wypełnionej po brzegi „Książkawiarni” De Revolutionibus wyczuwało się atmosferę oczekiwania na dawkę poezji z wysokiej półki. Uczestników było tak wielu, że konieczne było dostawienie kolejnych krzeseł. Gwarantem lirycznych uniesień miała być i była piątka nominowanych do Nagrody im. Wisławy Szymborskiej (w kolejności alfabetycznej): Wojciech Bonowicz, Julia Fiedorczuk, Natalia Malek, Marta Podgórnik i Ilona Witkowska. Ciężar prowadzenia spotkania wziął na siebie Marcin Wilk i muszę przyznać, że z tej roli wywiązał się znakomicie.  

Spotkanie poza możliwością wysłuchania wybranych wierszy całej nominowanej piątki autorów, dało pretekst do interesującej debaty, podczas której poruszono wiele ważkich tematów, m.in. poziomu czytelnictwa poezji i nie tylko poezji.   

Marta Podgórnik po zaprezentowaniu kilku wierszy stwierdziła m.in. że „poezja ma swoich wiernych fanów”, „czytelnictwo nie jest czymś, co podlega prawom statystyki”, „każdy czytelnik poezji jest na wagę złota”, „cieszmy się z czytelników, którzy są czytelnikami świadomymi”. Autorka lubi być zaskakiwana przez swoich czytelników „smaczkami”, odnajdowanymi w jej wierszach, a niekoniecznie świadomie zaprojektowanymi. Jej zdaniem każda odpowiedź czytelnika na komunikat w postaci wiersza jest absolutnie uprawniona.

Natalia Malek na prośbę prowadzącego wyjaśniła znaczenia słowa „kord”, które jest metaforą dla całej książki. Jest to np. krótka broń biała, serce, wzmocnienie liny lub opony, ale autorce najbliższe jest znaczenie jako włókna - „najwątlejsze powiązanie czegoś z czymś, które jednak okazuje się najtrwalsze”. NM mówiła o uwieloznacznieniu dokumentu, sytuacji, która potencjalnie jest jednoznaczna. Jeśli chodzi o technikę wieloznaczności, to zdobyte słowa (np. podczas lektury książek) zostają użyte w wierszach, w których NM wprowadza nowy wątek, tak aby słowa te „z czymś popracowały”, „z czymś się pozderzały”.

Rozmowa z Wojciechem Bonowiczem rozpoczęła się pytaniem o ilość listów od czytelników i czytelniczek. Autor odpowiedział, że trochę ich dostaje, ale słowo „dużo” nie oddaje dobrze tej ilości. Są to w głównej mierze listy od osób piszących, zwracających się z prośbą o opinię lub pomoc. Zdarzają się podziękowania od czytelników, jednak zwykle składane są bezpośrednio. Te momenty autor uważa za najcenniejsze. „Człowiek jest częścią życia innej osoby”- stwierdził WB. 

Na pytanie o odpowiedzialność twórców, WB wspomniał o aktualnej sytuacji w sejmie, w którym trwa protest rodziców i opiekunów osób niepełnosprawnych. Następnie wyjaśnił, że wiersz potrafi zadziałać na czytelnika, jak określił prowadzący - „może coś w nim uruchomić”. Pisząc zawsze jesteśmy z kimś będąc w jakiejś izolacji. Autor podał również cechę wspólną twórczości całej piątki autorów - powściągliwość. Wszyscy oni piszą raczej krótkie wiersze.

Ilona Witkowska zapytana o jej definicję wolności odpowiedziała: „Wolność od cierpienia, od podlegania komuś, możliwość decydowania o sobie, samostanowienia.” Wolnością jest też pisanie, tworzenie obrazów. Wskazała język jako przestrzeń nieograniczonej wolności i kreacji. „Odbijanie” tego, co czytelnik widzi w tekstach, to podstawa poezji w ogóle. Przestrzeń pomiędzy zdefiniowanymi przez autora punktami jest wypełniana przez czytelnika. Dobrze, gdy czytelnik odnajduje ukryte znaczenia, których autor świadomie nie zaprojektował. IW wierzy, że poezja może zmienić rzeczywistość. 

Spotkanie trwało około jednej godziny. Cytując prowadzącego - „pytań, komentarzy, refleksji, żalów i smutków” ze strony publiczności nie było. Trzymając zaciśnięte kciuki czekamy na wyłonienie zwyciężczyni lub zwycięzcy konkursu. Wręczenie Nagrody odbędzie się 9 czerwca.

Gdyby miernikiem jakości zaprezentowanych wierszy miałby być czas trwania oklasków po każdej z prezentacji, to trzeba zauważyć, że i ten faktor potwierdza wyrównany poziom dokonań poetyckich. Trudno wskazać faworyta lub faworytkę. W odbiorze wierszy przeszkadzały nieco odgłosy ulicy wpadające do „Książkawiarni” przez otwarte okno. Czasem był to radosny tętent końskich kopyt, czasem jęk zawodzącej w tonacji G-Fis karetki pogotowia, innym razem tramwaj swoim zgrzytaniem kół zakłócał odbiór czytanej poezji. To znak, że miasto żyje, a poezja w nim i ponad nim.

 Marta Podgórnik (ur. 1979) - pozycja nominowana „Zimna książka” (Biuro Literackie). Poetka, krytyczka literacka, redaktorka, tłumaczka. Bibliografia: „Próby negocjacji” (1996), „Paradiso” (2000), „Długi maj” (2004), „Opium i Lament” (2005), „Dwa do jeden” (2006), „Pięć opakowań” (1993-2008) (2008), „Rezydencja surykatek” (2011), „Zawsze” (2015). Wielokrotnie wyróżniana prestiżowymi nagrodami, m.in. w 2012 roku Nagrodą Literacką Gdynia. Nominowana do Paszportów Polityki (2001), Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius (2012) oraz do Nagrody im. Wisławy Szymborskiej (2016).

Natalia Malek (ur. 1988) - pozycja nominowana „Kord” (Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury i Staromiejski Dom Kultury w Warszawie). Poetka, tłumaczka, amerykanistka, kuratorka wydarzeń literackich, autorka trzech książek poetyckich „Pracowite popołudnia” (2010) i „Szaber” (2014, nominacja do Nagrody Literackiej Gdynia.

Julia Fiedorczuk (ur. 1975) - pozycja nominowana „Psalmy”(Fundacja na Rzecz Kultury i Edukacji T. Karpowicza). Poetka i pisarka, opublikowała kilka zbiorów wierszy i prozy, ostatnio powieść „Nieważkość” oraz esej „Cyborg w ogrodzie: wprowadzenie do ekokrytyki”. Interesuje się związkami między literaturą, zwłaszcza poezją, a ekologią. Zaangażowana w popularyzowanie pojęcia ekopoetyki rozumianej szeroko, jako praktyka przytomnego zamieszkiwania Ziemi. Jest współautorką trójjęzycznego eseju o poezji i ekologii pt. „Ekopoetyka / Ecopoética / Ecopoetics”.

Wojciech Bonowicz (ur. 1967) - pozycja nominowana „Druga ręka” (Wydawnictwo a5). Poeta, redaktor, felietonista, autor książek dla dzieci. Debiut poetycki: „Wybór większości” (1995). Otrzymał wyróżnienie w Konkursie na Brulion Poetycki (1989), nagrodę główną w konkursach poetyckich Nowego Nurtu (1995) oraz im. Krzysztofa Kamila Baczyńskiego (1995). Jego biografię księdza Tischnera nominowano do Nagrody Literackiej Nike 2002. Książka „Pełne morze” została nagrodzona w 2007 Nagrodą Literacką Gdynia w kategorii „poezja” i nominowana do Nagrody Literackiej Nike, tom „Polskie znaki” był nominowany w 2011 do Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius, a tom „Echa” był nominowany w 2014 roku do Nagrody Literackiej Nike, do Nagrody Poetyckiej im. Wisławy Szymborskiej oraz do Nagrody Poetyckiej im. K.I. Gałczyńskiego - Orfeusz.

Ilona Witkowska (ur. 1987) - pozycja nominowana „Lucyfer zwycięża” (Wydawnictwo Ha!art), tom nominowany również do nagrody Silesius. Poetka, autorka nagrodzonego Silesiusem w kategorii „debiut” tomu „Splendida realta” (2013). Ukończyła studia kulturoznawcze na Uniwersytecie Wrocławskim.

---

Grzegorz Wolski (ur. 1974) Pochodzi z miejscowości uzdrowiskowej na Dolnym Śląsku. Zdobył wykształcenie techniczne na Politechnice Wrocławskiej. Od roku 2004 mieszka i pracuje w Krakowie. Należy do Koła Młodych przy Stowarzyszeniu Pisarzy Polskich w Krakowie. Przed debiutem. Lubi patrzeć na świat z perspektywy gór.

 zdjęcia: Kuba Ociepa